Omgaan met spanningen tijdens de coronacrisis

‘Het lijkt alsof we in een achtbaan zitten die steeds sneller gaat…’ 

Zo typeerde premier Rutte de situatie in zijn speech.
Waar de achtbaan heen gaat en wat ons te wachten staat is onbekend.

Hoe gaat een mens om met deze surrealistische omstandigheden?

In de psychologie spreken we van draaglast ten opzichte draagkracht

Ook in corona-tijden is het leven in te delen in vier belangrijke domeinen: 
(1) zelf/gezondheid
(2) dierbaren/thuis
(3) werk/inkomen
(4) omgeving

Over het algemeen houden deze domeinen elkaar aardig in evenwicht. Na een drukke dag op het werk is het fijn om thuis bij te kunnen komen. En andersom is het fijn om afleiding te vinden op werk na een ruzie thuis. 

Wat de huidige situatie nu zo uitzonderlijk maakt is dat corona ingrijpt op al deze vier domeinen. Vrienden, vriendinnen en (klein)kinderen van wie u afstand moet houden. Werk dat u opeens vanuit huis moet zien klaar te krijgen. Oppassen op kleinkinderen dat abrupt stil is komen te liggen. Vrijwilligerswerk dat niet meer door kan gaan. Belangrijke ijkpunten in de week die plotseling wegvallen, zoals cursussen of clubs (wandel, film, sport, bridge). Winkels en restaurants die gesloten blijven. Lege straten (en gevaarlijk drukke parken en bossen). Kinderen die thuis moeten blijven en ouders die er plots een taak als inval-juf (of meester) bij krijgen.

En dan natuurlijk zorgen om de gezondheid van bijvoorbeeld uw eigen kinderen, kleinkinderen of andere dierbaren. Vragen die ook direct raken aan het zelf-domein: wat betekent deze situatie voor mij, kan ik dit aan, en (hoe) blijf ik zelf gezond? Dat deze grote, snelle veranderingen een gevoel van spanning en onrust geven is begrijpelijk. En ook helemaal niet erg. 

Het omgekeerde-U-model (of, een ‘gezond’ spanningsniveau)

Deze grafiek toont de verhouding tussen spanning (arousal) en presteren (performance). Prestatie  kan hierbij staan voor alle denkbare taken in het dagelijks functioneren, zowel cognitief (denken) als fysiek. Zoals te zien is, helpt een zekere mate van spanning dus om goed te functioneren (‘optimal arousal’ oftewel ‘gezonde spanning’). Maar bij teveel spanning klapt de lijn om en vermindert prestatie juist.

Hoe zorgt u nu dat u in deze optimale zone blijft - of komt?

Zeven suggesties:

Allereerst: zorg goed voor uzelf (en uw weerstand)
Gezond en goed eten (op bewuste momenten), blijven bewegen en proberen om goed te slapen.

Ten tweede: ontspan
Blaas op tijd stoom af en zorg dat er momenten zijn waarop u écht tot rust komt. Lees een boek, luister naar mooie muziek of doe een korte workout. Voer een goed gesprek met uw partner of dierbare. Vind creatieve manieren om met social distancing om te gaan en zorg voor sociale interactie. Maak bijvoorbeeld ’s avonds een ommetje met die vriendin of ga een eind fietsen met die vriend. U kunt ook denken aan videobellen met (verre) familie of een virtuele vrijmibo met collega’s.

Ten derde: filter de informatiestroom
Ga bewust om met uw nieuwsconsumptie en de informatiestroom via berichten en social media. Door continu de NOS-app te verversen, praatprogramma’s over corona te kijken of de laatste onderzoeken uit te pluizen blijft u constant ‘aan’. Als u hier geen last van heeft is dit natuurlijk prima. Maar een recente studie naar welbevinden (onder Chinese zorgverleners tijdens de coronacrisis) toont een duidelijk verband tussen veelvuldig online informatie zoeken en verstoorde slaap.

Daarover gesproken, ten vierde: beperk schermtijd in de avond
Zet schermen (telefoon, tv, tablet, laptop) ruim voor u gaat slapen uit. Zorg voor afleiding en kom tot rust. Maak bijvoorbeeld een lijstje van dingen die goed gaan of waar u blij mee bent.

Ten vijfde: wees u bewust van aandachtsvertekening (‘attention bias’)
Wij mensen zijn zo gemaakt dat we meer aandacht schenken aan verontrustende, dan aan geruststellende informatie. Horen we op TV dat een puber op de IC ligt met coronaklachten, dan blijft dát hangen. Dat de minister heeft gezegd dat vele duizenden mensen slechts milde klachten (zullen) ontwikkelen zakt snel weg.

Ten zesde: ga niet teveel mee in de collectieve hypochondrie
Zoals mensen zich na een hartinfarct plots zorgen kunnen maken over een lichte steek in hun borst of een raar gevoel in hun arm, hoort (over)alertheid op fysieke symptomen er voorlopig even bij. Gebruik uw gezond verstand en overleg bij twijfel met uw (huis)arts of bel het RIVM informatienummer (0800-1351).

Én onthoud, ten zevende:

Hartelijke groet,
Veronica Janssen, medisch psycholoog Hart Long Centrum, LUMC