Pneumonie (longontsteking)
Longontsteking (pneumonie) is een infectie van de longblaasjes en het omringende weefsel. Dit kan in een deel van de long aanwezig zijn (longkwab), in een gehele long, of soms zelfs in beide longen. Een longontsteking kan goed behandeld worden met antibiotica. Wanneer de ziekte niet tijdig herkend wordt, kunnen de longblaasjes zodanig verzwakken dat het aangedane longweefsel geen zuurstof meer kan opnemen. Vóór de ontdekking van penicilline was longontsteking een belangrijke doodsoorzaak.
Indeling longontstekingen
Hoewel er diversie indelingen zijn te maken voor longontstekingen, refererend aan bijvoorbeeld de verwekker of de ernst, is de in Nederland meest gehanteerde hoofdindeling de plaats waar de longontsteking wordt opgelopen. Er is ofwel sprake van een "community-acquired pneumonia" (in de omgeving opgelopen longontsteking), ofwel van een "hospital-acquired pneumonia" (in het ziekenhuis opgelopen longontsteking). De indeling heet betrekking op de behandeling die wordt ingezet.
Een buiten het ziekenhuis verkregen pneumonie ("community-acquired pneumonia") wordt in het gros van de gevallen veroorzaakt door één van de hieronder beschreven verwekkers -het overgrote merendeel Streptococcus pneumoniae-, maar ook Haemophilus influenzae en de eveneens hieronder beschreven 'atypische verwekkers', waaronder Mycoplasmata en Chlamydiae. De buiten het ziekenhuis verkregen pneumonie kan worden veroorzaakt door allerhande micro-organismen, waaronder schimmels en gisten.
Symptomen
Symptomen van een longontsteking zijn onder andere:
- Kortademigheid
- Hoesten (evt. ophoesten van groen of geel sputum)
- (Hoge) koorts
- Pijn, verergerd door diep ademhalen en hoesten
- Snelle, oppervlakkige ademhaling
- Algehele malaise
Oorzaken
Er zijn honderden micro-organismen die een longontsteking kunnen veroorzaken. Een minderheid hiervan is echter verantwoordelijk voor het merendeel van de gevallen. De belangrijkste veroorzakers zijn bacteriën, zoals de Streptococcus-pneumoniae (pneumokok), maar ook de 'atypische' verwekkers zoals Q-koorts en legionella kunnen aan pneumonie ten grondslag liggen.
Schimmels zijn een ongebruikelijke oorzaak van longinfecties en komen meestal voor bij mensen met immuunstoornissen (bijvoorbeeld bij patiënten die chemokuren (hebben) ondergaan, bij intraveneuze drugsgebruikers en bij AIDS-patiënten).
Diagnostiek
De diagnose wordt gesteld op geleide van de symptomen en lichamelijk onderzoek. Aanvullend worden bij bloedonderzoek verhoogde ontstekingswaarden gezien. Op een longfoto (thoraxfoto, X-thorax) is in het begin soms weinig tot niets te zien, echter na enkele dagen zal hier een ontsteking te zien zijn. Indien men het opgehoeste slijm microbiologisch onderzoekt (sputumkweek) kan hier soms de verwekker gevonden worden. Bij hele hoge koorts kan soms ook in het bloed (bloedkweek) de bacterie gevonden worden.
Behandeling
Allereerst zal de arts behandeling met antibiotica inzetten. Soms is dit een breedspectrum antibiotica (meerder bacteriën zijn hier gevoelig voor). Bij voorkeur zal de arts de verwekker opsporen en gericht antibiotica geven per tablettenkuur of via een infuus.
Daarnaast wordt indien nodig pijnstilling en koortsdempende medicatie voorgeschreven. Indien nodig zal de patiënt opgenomen moeten worden in het ziekenhuis en zuurstof toegediend krijgen. Bij een zeer ernstige longontsteking kan opname op de intensive care nodig zijn.
