Cardio-oncologie

Op de cardio-oncologie polikliniek van het Hart Long Centrum worden patiënten begeleid die door hun behandeling voor kanker een verhoogd risico hebben op het krijgen van hartproblemen. Hoe groot deze kans is, is afhankelijk van zowel de type kankerbehandeling als de leeftijd, conditie en andere aandoeningen van de patiënt. In het LUMC is reeds jarenlange expertise in de cardio-oncologie waarbij de cardiologie een nauwe samenwerking heeft met de oncologie, hematologie en radiotherapie voor zowel patiëntenzorg als wetenschappelijk onderzoek.

Wat is cardio-oncologie?

Cardio-oncologie richt zich op de preventie, diagnose, behandeling en follow up van hartziekten die kunnen ontstaan door de behandelingen van kanker. Cardiale problemen kunnen op korte termijn voorkomen tijdens de behandeling van kanker, maar ook op de langere termijn tot jaren na de behandeling van kanker.

Waarom doen we deze behandeling?

In de laatste decennia zijn artsen steeds succesvoller in het behandelen van kanker. Patiënten met kanker leven langer en hebben steeds betere genezingskansen. Deze successen komen helaas niet zonder bijwerkingen.  We weten dat van sommige behandelingen van kanker er een kans bestaat dat het hart hier problemen van ondervindt die na genezing van kanker blijven bestaan. Door bij elke patiënt nauwkeurig te kijken naar het risico op cardiovasculaire problemen en tijdig behandeling te starten hopen we de kwaliteit van leven en overleving van deze patiëntengroep te verbeteren.

Voorbereiding

Uw verwijzing wordt beoordeeld en afhankelijk van de zorgvraag zal het aanvullend onderzoek worden afgestemd. We proberen hierbij zoveel mogelijk onderzoeken te combineren op 1 dag of met een andere afspraak in het ziekenhuis.

De behandeling

De meest voorkomende redenen om verwezen te worden naar de cardio-oncologie polikliniek zijn:

• Screening op hartschade tijdens mogelijk schadelijke chemotherapie
• Cardiologische evaluatie voorafgaande aan chemotherapie, bestraling of celtherapie, bijvoorbeeld bij klachten of verhoogd risicoprofiel
• Cardiologische evaluatie tijdens en na chemotherapie ter beoordeling hartklachten
• Lange termijn screening na potentiele schadelijke chemotherapie en na hoge dosering radiotherapie (op de hartstreek) in het verleden, bijvoorbeeld na behandeling van kinderkanker.

Hieronder staan de meest voorkomende behandelingen voor kanker waarbij cardiale bijwerkingen kunnen voorkomen.

 Chemotherapie

Om kanker te bestrijden, bestaan verschillende soorten chemotherapie. Afhankelijk van de soort kanker die u heeft, wordt u behandeld met een bepaalde categorie chemotherapie. Er bestaan verschillende categorieën, die ieder op een andere manier de kankercellen aanvallen. Wegens de verschillende werking van deze medicijnen, kunnen zij ook tot verschillende hartproblemen leiden of het risico hierop verhogen. Echter hangt dit risico ook samen met de hoeveelheid medicatie die u per keer toegediend krijgt en hoe vaak u deze medicatie toegediend krijgt.

Antracyclines

Antracyclines zijn de bekendste vorm van chemotherapie die hartklachten kunnen veroorzaken. Het gebruik hiervan kan een verhoogd risico geven op hartspierzwakte (cardiomyopathie) en hartfalen. Voorbeelden van anthracyclines zijn doxorubicine (adriamycine), danorubicine, epirubicine en mitoxantrone. Anthrayclines worden hoofdzakelijk gebruikt bij de behandeling van lymfoom, borstkanker en botkanker (sarcoom).

Bestraling

Met name bestraling rond de borstkas, zoals bij borstkanker, slokdarmkanker en longkanker, kan hartproblemen geven. Dit komt omdat het hart vlakbij deze structuren ligt, waardoor er een kans is dat de straling ook deels het hart bereikt. Problemen die hierdoor kunnen ontstaan, zijn ontsteking van het hartzakje, hartspierzwakte (cardiomyopathie), aantasting van de hartkleppen en kransslagaderen. Daarnaast kan bestraling voor een lymfoom (bijv. Hodgkin) en totale lichaamsbestraling bij kanker bij kinderen ook een hoger risico op het ontstaan van deze bijwerkingen aan het hart geven (zie late effecten van kinderkanker en/of stamcel transplantatie).

Trastuzumab (Herceptin®)

Trastuzumab wordt soms gebruikt in de behandeling van borstkanker. Het is bekend dat dit middel een tijdelijke verzwakking van de hartspier kan geven. Zodra de behandeling met trastuzumab wordt gestopt, herstelt de hartfunctie meestal vanzelf. De controle op deze bijwerking vindt vaak plaats middels echocardiografie (echo van het hart).

Checkpointremmers

Er bestaan verschillende behandelingen met immunotherapie. Een veelgebruikte vorm is  het gebruik van checkpointremmers. Dit zijn bijvoorbeeld ipilimumab, atezolizumab, pemprolizumab en nivolumab, die worden gebruikt bij verschillende tumoren. Hoofdzakelijk zijn dit melanoom (huidkanker) en longkanker. Ze worden echter voor steeds meer andere tumoren toegepast. Aangezien een behandeling met checkpointremmers relatief nieuw is, wordt er momenteel veel onderzoek gedaan naar de mogelijke effecten hiervan op het hart. Bekend is dat er een kleine kans is (<1%) op ontstekingen van de hartspier (myocarditis) en dat het mogelijk het proces aderverkalking (atherosclerose) kan versnellen.

Meedoen aan wetenschappelijk onderzoek

Op de polikliniek of op de afdeling wordt aan u gevraagd of u bezwaar heeft tegen het anoniem gebruiken van uw gegevens in wetenschappelijk onderzoek om de kwaliteit van zorg te verbeteren.

Nazorg

Late effecten van kinderkanker en/of stamceltransplantatie.

Als patiënten op kinderleeftijd zijn behandeld voor kanker en/of een stamceltransplantatie hebben ondergaan, hebben ze zowel op de korte- als lange termijn kans op verschillende bijwerkingen. Deze patiënten worden gevolgd op de late effecten polikliniek van het LUMC in nauwe samenwerking met de cardio-oncologie polikliniek. Meer informatie over dit zorgpad leest u op deze website.﷟

https://www.lumc.nl/org/radiotherapie/wetenschapenonderzoek2/AandachtsgebiedLateeffectenenkwaliteitvanleven/

Contact bij problemen na uw behandeling

Bij vragen of problemen kunt u contact opnemen met de cardio-oncologie polikliniek via cardio_onco@lumc.nl

Behandelteam

• Dr. M.L. Antoni, cardioloog
• Drs. J.C. Heemelaar, arts-onderzoeker
• Mw. E.A.S. Polomski, arts-onderzoeker

Contact: cardio_onco@lumc.nl

Ons onderzoek

Leidse Cardio-Oncologie Registratie (LCOR)

Wij vinden het erg belangrijk om de patiëntenzorg continu te blijven verbeteren door het doen van onderzoek- en het publiceren over de korte- en lange termijn effecten van de verschillende behandelingen van kanker op het hart.

Vanuit het LUMC wordt de zogenoemde Leiden Cardio-Oncologie Registratie (LCOR) bijgehouden met als doel de volgende onderwerpen te onderzoeken:

• Welke patiënten een hoog risico lopen op het krijgen van hartproblemen door chemotherapie/radiotherapie/immunotherapie
• Welke kenmerken hoog-risico patiënten met elkaar gemeen hebben
• Hoe je deze patiënten het beste kan behandelen met hartmedicatie en wanneer je deze behandeling moet starten

Alle patiënten die gecontroleerd worden op de cardio-oncologie polikliniek worden gevraagd om deel te nemen aan dit onderzoek. Voor de uitgebreide patiënt-informatiebrief (PIF), zie de bijlage onderaan deze pagina.

Voor vragen kunt u altijd contact opnemen via het volgende emailadres: cardio_onco@lumc.nl 

Meer informatie

Contactgegevens betrokken poliklinieken

• Hartziekten
• Hematologie
• Oncologie
• Radiotherapie
• Late-effecten polikliniek

Handige links

https://www.kanker.nl/gevolgen-van-kanker